ksiązki i stetoskop
Strona głównaSłownik pojęć

Słownik pojęć

A

Apatyt

związek chemiczny fosforanów i wapnia (patrz Fosforany)

B

Bruszyt

związek chemiczny fosforanów i wapnia (patrz Fosforany)

C

Custyna

Jest aminokwasem, który pełni ważną rolę w stabilizowaniu struktury białek organizmu człowieka. Jest również bardzo ważnym budulcem skóry i włosów. Cząsteczka cystyny jest dość duża i słabo rozpuszczalna w wodzie. Dlatego nadmiar cystyny w organizmie prowadzi do jej zwiększonego wydalania z moczem. Duża ilość cystyny w moczu sprzyja tworzeniu się kamieni cystynowych. Nadmiar cystyny związany jest głównie z defektami genetycznymi. Ponieważ wady te są rzadkie, kamienie cystynowe występują w mniej niż 5% przypadków kamicy moczowej.

E

ESWL

Skrót od pełnej nazwy zabiegu rozbijania kamieni moczowych ultradźwiękami. Fachowo ta metoda nazywa się litotrypsją zewnątrzustrojową falą uderzeniową, od angielskiej nazwy Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy.

F

Fosforany

Związki chemiczne (pochodzą od kwasów fosforowych), które wykrywane są w około 50% kamieni moczowych. Fosforany w kamieniach moczowych najczęściej występują w razem ze szczawianami tworząc tzw. kamienie mieszane. Występowanie fosforanów w kamieniach moczowych może być związane z nieprawidłowym poziomem fosforanów (np. w zaburzeniach funkcji przytarczyc) lub z infekcjami (tzw. kamienie infekcyjne, struwitowe).

K

Kamienie odlewowe

Bardzo duże kamienie moczowe, wypełniające całą miedniczkę nerkową (miejsce wyjścia moczowodu z nerek). Kamienie te przybierają kształt miedniczki, tworząc jakby jej odlew (stąd nazwa). Kamienie odlewowe mogą wymagać bardziej inwazyjnych metod usunięcia (rozbijanie, usunięcie chirurgiczne)

Kolka moczowa

Ostry, silny ból związany z przechodzeniem kamienia moczowego z nerek przez moczowód. Charakterystyczny ból kolkowy jest jednostronny, zlokalizowany z tyłu, w dole pleców, może promieniować do brzucha, podbrzusza, narządów płciowych lub wewnętrznej strony ud.

Kwas moczowy

Azot jest popularnym pierwiastkiem w organizmie człowieka. Uważa się, że aż 3% ludzkiego organizmu to właśnie azot. Znajdziemy go w kluczowych dla prawidłowego funkcjonowania związkach jak białka, kwasy nukleinowe i wiele innych. Codziennie wydalamy z moczem wiele związków azotu, aby z pokarmem przyjąć jego kolejną porcję. Azot wydalany jest z naszego organizmu w formie kwasu moczowego oraz jego pochodnych – moczanów. Związki te są słabo rozpuszczalne w wodzie, dlatego ich nadmiar powoduje zwiększone wydalanie do moczu. To znowu może powodować tworzenie się kamieni moczowych składających się z kwasu moczowego lub jego pochodnych – moczanów. Nadmiar kwasu moczowego może być związany ze spożywaniem zbyt dużych ilości mięsa lub z nieprawidłowym wydalaniem moczanów przez nerki (tzw. dna moczanowa).

M

Moczany

Pochodne kwasu moczowego, patrz kwas moczowy

N

Newberyit

związek chemiczny fosforanów i wapnia. W kamieniach moczowych najczęściej współwystępuje razem ze struwitem (patrz Fosforany, Struwit)

P

Piasek moczowy/nerkowy

bardzo drobne kamienie moczowe, które są samoistnie wydalane z moczem bez dolegliwości bólowych. Zwykle wykrywane są przy okazji badania moczu. Obecność piasku moczowego/nerkowego świadczy o rozpoczętym procesie tworzenia się kamieni moczowych. Należy skonsultować się z lekarzem, aby rozpoznać przyczyny i wdrożyć postępowanie profilaktyczne (np. zmiana diety, trybu życia, leki).

R

Rozbijanie kamieni moczowych

Niektóre kamienie moczowe są zbyt duże, aby samoistnie przeszły przez drogi moczowe i uległy wydaleniu z moczem. Można wówczas zastosować metodę rozbijania kamieni moczowych falą ultradźwięków. Specjalna głowica wytwarzająca ultradźwięki przykładana jest do skóry. Ultradźwięki powodują rozkruszanie kamienia na mniejsze fragmenty, które mogą zostać samoistnie wydalone. Czasem, gdy kamień jest duży, zabieg rozbijania może wymagać powtórzenia.

S

Struwit

związek chemiczny będący składnikiem kamieni zbudowanych z fosforanów (patrz Fosforany). Kamienie zbudowane ze struwitu powstają zwykle na tle zakażeń układu moczowego.

Szczawiany

Związki chemiczne (pochodzą od kwasu szczawiowego), z których zbudowanych jest ponad 70% kamieni moczowych. Nadmierna ilość szczawianów w organizmie, mogąca prowadzić do powstawania kamieni moczowych, związana jest przede wszystkim ze spożywaniem nadmiernych ilości pokarmów bogatych w białko (np. mięso, nabiał) i/lub szczawiany (np. rabarbar, szczaw, botwina, buraki, kakao); także ze spożywaniem nadmiernej ilości soli oraz otyłością. Szczawiany najczęściej łączą się z wapniem tworząc nierozpuszczalny w wodzie związek chemiczny – szczawian wapnia, będący najczęstszym składnikiem kamieni moczowych. W zależności od budowy cząsteczki szczawian wapnia może przybierać formy zwane wewelitem i wedelitem. Nazwy te mogą występować w bardziej szczegółowych opisach kamieni. Szczawian wapnia często tworzy kamienie mieszane z innymi związkami chemicznymi.

U

Uricyt

związek chemiczny będący pochodną kwasu moczowego (patrz Kwas moczowy)

W

Wedelit

związek chemiczny szczawianów i wapnia (patrz Szczawiany)

Wewelit

związek chemiczny szczawianów i wapnia (patrz Szczawiany)

Witlokit

związek chemiczny fosforanów i wapnia (patrz Fosforany)