Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
W moczu rozpuszczonych jest wiele substancji organicznych i nieorganicznych.
Kamica nerkowa
W moczu rozpuszczonych jest wiele substancji organicznych i nieorganicznych. Jak wiadomo stwierdzenie „rozpuszczalne” jest względne i zależy od ilości substancji rozpuszczanej, ilości rozpuszczalnika, temperatury, a także ruchu rozpuszczalnika. Gdy na przykład zwiększa się stężenie substancji lub maleje ruch (przepływ) roztworu, powstają warunki sprzyjające wytrącaniu się kryształów substancji.
Nie inaczej jest w moczu. Na przykład, gdy spada przepływ moczu, powstają warunki do wytrącania się kryształów substancji i tworzenia się tzw. kamieni.
Kamica nerkowa to stan, w którym w drogach moczowych występują nierozpuszczalne złogi (tzw. kamienie), powstające wskutek wytrącania się nadmiaru substancji chemicznych obecnych w moczu.
Epidemiologia
Rozpowszechnienie kamicy nerkowej różni się w zależności od populacji, paradoksalnie częściej występuje w krajach wysokorozwiniętych. Jest to związane z wyższym spożyciem mięsa i soli kuchennej oraz częstszym występowaniem czynników ryzyka np. otyłością. W krajach azjatyckich kamica nerkowa występuje u 1-5% populacji. W Europie wskaźnik ten wynosi już 5-10%, a w Stanach Zjednoczonych aż 13%. W Arabii Saudyjskiej kamica występuje u ponad 20% społeczeństwa, co związane jest z bardzo wysokim spożyciem mięsa (o 50% wyższym niż w Europie). Przeciętnie uznaje się, że kamica nerkowa występuje u 5-7% populacji.
Niewątpliwie ważną rolę w rozpowszechnieniu kamicy nerkowej mają predyspozycje genetyczne. Od dawna obserwuje się zwiększone ryzyko wystąpienia objawów kamicy u osób, których bliscy cierpieli na tą chorobę. Podłoże genetyczne może odgrywać kluczową rolę w grupach, a nawet rasach na całym świecie. Na przykład osobnicy rasy białej cierpią na kamicę nerkową 4 razy częściej niż osoby rasy czarnej. Przykładem mogą być Indianie Ameryki Północnej, u których co 4 osoba cierpi na tę chorobę.
Z uwagi na płeć, kamica nerkowa występuje częściej u mężczyzn (10-12%), niż u kobiet (5%). Szczyt zachorowań występuje w wieku 30-40 lat, u kobiet dodatkowo w wieku 50-65 lat.
Należy zauważyć, że aż u 25% pacjentów kamień jest na tyle duży, że nie jest możliwe jego samoistne wydalenie z dróg moczowych. W takich sytuacjach wymagane jest zabiegowe usunięcie kamienia (rozbijanie kamienia, usunięcie chirurgiczne, itp.)
Objawy kamicy nerkowej (tzw. kolka nerkowa):
W dużej ilości przypadków kamica moczowa przebiega bezobjawowo! Tworzące się drobne złogi (tzw. piasek nerkowy) zostają wypłukane z nerek wraz z moczem. Mają na tyle małe rozmiary, że ich przejście przez moczowód nie daje żadnych dolegliwości. O obecności piasku moczowego dowiadujemy się najczęściej przypadkowo, robiąc badanie ogólne moczu, często z zupełnie innego powodu. Jeśli kamień osiągnie większe rozmiary, jego przejście przez moczowód może powodować dolegliwości, nawet o znacznym nasileniu (tzw. kolka nerkowa)
- Nagły, silny ból o charakterze stałym lub kolkowym (nawracający), promieniujący do pachwiny
- Krwiomocz w przypadku, gdy kamień uszkodził błonę śluzową dróg moczowych
- Nudności i wymioty; spadek ciśnienia tętniczego krwi i omdlenia, jeśli ból jest znaczny
- Objawy zakażenia dróg moczowych (gorączka) – kamica sprzyja występowaniu zakażeń
Objawy kamicy nerkowej w znacznej ilości przypadków mają charakter nawrotowy.
U osób, które miały pierwszy „atak” kolki nerkowej prawdopodobieństwo nawrotu, bez odpowiedniej profilaktyki, wynosi:
15% w ciągu pierwszego roku
40% w ciągu 3 lat
50 % w ciągu 10 lat
Niektóre kamienie nerkowe osiągają znaczne rozmiary i nie mogą być samodzielnie wydalone przez chorego. Największe kamienie to tzw. kamienie odlewowe, które zajmują całą miedniczkę nerkową – mogą zaburzać odpływ moczu z nerki i jej funkcjonowanie (do skąpomoczu i bezmoczu włącznie). Wówczas konieczne jest nieinwazyjne rozbicie kamienia przy użyciu specjalnych urządzeń, aby mógł być on wydalony przez drogi moczowe lub konieczne jest usunięcie kamienia metodami zabiegowymi.
Tzw. piasek nerkowy
Czasem w badaniu ogólnym moczu stwierdza się liczne kryształy związków, z których mogą powstawać kamienie nerkowe. Są one na tyle małe, że zostały samoistnie wydalone z organizmu bez wywoływania jakichkolwiek objawów. Jest to jednak pierwszy sygnał, że osoba ta ma skłonność do kamicy. Lekarz może zalecić dodatkowe badania mające na celu ustalenie przyczyny skłonności do tworzenia się kamieni. Należy wypełniać zalecenia lekarza co do dalszego postępowania, na przykład modyfikacji diety. Dzięki temu będzie można uniknąć bolesnych dolegliwości związanych z kamicą.
autor: Lek. med. Jerzy Serafiński
