Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
pH moczu to jeden z parametrów sprawdzanych w tzw. ogólnym badaniu moczu. Zwykle zlecanym rutynowo przez lekarza, żeby skontrolować stan zdrowia pacjenta. Czym jest pH moczu? Ile wynosi norma? O czym świadczy podwyższone oraz zbyt niskie?
Co oznacza pH moczu?
Ogólne badanie moczu to jedno z najczęściej wykonywanych badań. Razem z morfologią krwi zlecane jest rutynowo przez lekarzy, żeby skontrolować stan zdrowia pacjentów. Nieprawidłowości w ogólnym badaniu moczu mogą wskazywać m.in. na schorzenia dróg moczowych np. zakażenie układu moczowego czy kamicę dróg moczowych.
Na ogólne badanie moczu składa się sprawdzanie wielu parametrów. Diagności analizujący próbkę moczu sprawdzają jego barwę, przejrzystość, ciężar właściwy, osad oraz odczyn pH. Ponadto sprawdzają czy w urynie obecne są: glukoza, białko, związki ketonowe, leukocyty, urobilinogen, bilirubina, hemoglobina i azotyny. Czym jest pH w moczu?
Odczyn pH moczu jest wypadkową stosowanej diety oraz procesów metabolicznych, które zachodzą głównie w nerkach, ale też w wątrobie i płucach. To właśnie nerki odpowiadają za równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Wartość pH moczu mówi o tym, czy uryna jest kwaśna czy zasadowa.
Prawidłowe pH moczu – jaka jest norma?
Jakie powinno być pH moczu? Prawidłowe powinno się wahać w granicach od 4,5 do 8,0.
U zdrowych osób zwykle mieści się w połowie tego zakresu. Za normę pH moczu uznaje się wartość 6.5, w niektórych publikacjach 7.0. PH moczu w zakresie 4.5 do 5.5 uznaje się za kwaśne, a w zakresie 6.5-8 – zasadowe.
Wszelkie odchylenia od normy, zwłaszcza wartości poniżej 4,5 oraz powyżej 8, będą dla lekarza wskazówką, że w organizmie dzieje się coś niepokojącego. Wówczas konieczna będzie pogłębiona diagnostyka w kierunku nie tylko schorzeń nerek i dróg moczowych, ale też układowych, metabolicznych i krążeniowych.
Co oznacza niskie pH moczu?
Niskie pH moczu wskazuje na to, że mocz jest kwaśny. Zaś pH moczu 5.5 lub poniżej może występować m.in. przy wysokiej gorączce. Kwaśny mocz może także sugerować, choroby nerek, płuc lub to, że pacjent spożywa bardzo duże ilości mięsa, cukru, nadużywa alkoholu.
Jeśli wyniki ogólnego badania moczu będą wskazywać na podwyższoną kwasowość moczu, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, który zleci wykonanie badań dodatkowych. Podpowie także, jak podnieść pH moczu z pomocą diety.
Podwyższone pH moczu
Za wysokie pH moczu, czyli o odczynie powyżej 6,5, także jest nieprawidłowe, gdyż świadczy o zasadowości moczu. Jeśli odczyn pH moczu wynosi 8 lub więcej, to mocz zasadowy może świadczyć o z nagromadzeniu bakterii w urynie.
Podwyższone pH moczu obserwuje się też u pacjentów, którym douczały uporczywe i długotrwałe wymioty. Wysokie pH może także być wyznacznikiem diety wegetariańskiej oraz bogatej w produkty mleczne
Podobnie jak w przypadku obniżonego pH, wyniki badań laboratoryjnych świadczące o zasadowości moczu należy omówić z lekarzem, który zleci wykonanie badań dodatkowych, a także podpowie, jak obniżyć pH moczu, zmieniając nawyki żywieniowe.
Jak zbadać pH moczu?
Badanie ogólne moczu wykonuje się testem paskowym. Laboratoria wykonujące badania wyposażone są w wieloparametrowe testy paskowe, które wykorzystują tzw. metody kolorymetryczne. W uproszczeniu – na paskach znajdują się specjalne pola nasączone mieszaniną substancji, które zmieniają kolor w zależności od pH. W laboratoriach zazwyczaj stosuje się paski 10-parametrowe, które umożliwiają wykrycie za jednym razem:
- glukozy,
- związków ketonowych,
- albuminy,
- leukocytów,
- azotyn,
- bilirubiny,
- urobilinogenu,
- odczynu pH,
- ciężaru właściwego moczu.
Takie paski testowe są wykonane z tworzywa sztucznego. Na ich powierzchni umieszczone są pola nasączone odczynnikami. Po zanurzeniu paska w próbce moczu, na poszczególnym polach zachodzą reakcje chemiczne. Diagnosta ocenia zmianę zabarwienia pola w porównaniu ze specjalną skalą barw lub używa w tym celu specjalnego czytnika pasków.
Co ciekawe, w aptekach dostępna są specjalne paski do badania pH moczu, dzięki którym możemy sprawdzić kwasowość moczu samodzielnie. Badanie wykonuje się podobnie jak w laboratorium – polega na zanurzeniu paska w próbce moczu, a następnie wzrokowym porównaniu barw na pasku ze skalą dołączoną do opakowania. Warto jednak wiedzieć, że badanie pH moczu w warunkach domowych nie będzie tak wiarygodne, jak to przeprowadzone w laboratorium przez wykwalifikowanego diagnostę.
autor: Joanna Woźniak
konsultacja merytoryczna: lek. Konrad Nowak
Bibliografia:
- Hanna Bielarczyk, Anna Ronowska, Sylwia Gul-Hinc, Mocz jako materiał diagnostyczny. Badania przyłóżkowe [w:] Diagnostyka laboratoryjna, tom 2, Gdańsk 2011.
- Steven Alan Ringer, Kwasice cewkowe, Pediatria po Dyplomie vol. 15 nr 3, czerwiec 2011.
- https://szp.uwm.edu.pl/sites/default/files/download/202003/badanie_ogolne_moczu_2015_0.pdf [data dostępu:26.02.2021]
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Nadczynność_przytarczyc [data dostępu:26.02.2021]
